انواع حد سود و زیان در سرمایه‌گذاری

همان‌گونه که در مطلب قبلی توضیح داده شد؛ نقاط خروج از معامله در بازار مالی، به دو دسته کلی حد سود و زیان تقسیم می‌شوند. به طور خلاصه حد سود به معنی خروج از معامله در نقطه از پیش تعیین شده بهینه سوددهی است که بر اساس حداکثر توان حرکتی بازار و قابل دسترس بودن در افق زمانی مد نظر معامله‌گر، مشخص شده است. حد ضرر نیز به معنی ناحیه احتمالی خروج از بازار، به هنگام وقوع یک روند قیمتی مخالف موقعیت معاملاتی است که از نظر سرمایه‌گذار در صورت شکست سطح مذکور، علاوه بر این‌که دیگر امیدی برای بازگشت قیمت‌ها وجود ندارد؛ سیستم مدیریت ریسک او نیز، اجازه تحمل زیان بیشتر در یک معامله را نمی‌دهد.

صرف نظر از سبک تحلیل و استراتژی معاملاتی، به منظور تعیین نقطه خروج از بازار، باید بر اساس معیار مشخصی تصمیم گیری کنیم. نحوه تعیین حد سود و زیان در میان معامله‌گران متفاوت است و بر اساس روش‌های جامع و کلی تحلیل بازار مالی، می‌توان نقاط خروج از بازار را به انواع مختلفی تقسیم نمود که هر کدام از آن‌ها نیز خود به روش‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند.

حد سود و زیان در تحلیل بنیادی

یکی از مهم ترین روش‌های ارزیابی وضعیت دارایی‌ها در بازار مالی، تحلیل بنیادی است. عمده تمرکز تحلیل‌گران بنیادی حین سرمایه‌گذاری در بازار سهام، تعیین ارزش ذاتی سهم بر اساس روش‌ها و معیارهای گوناگون است. این سبک تحلیلی که اصطلاحاً سرمایه‌گذاری ارزشی نامیده می‌شود؛ در واقع یکی از قدیمی ترین روش‌های تحلیل بنیادی می‌باشد. به بیان ساده تحلیل‌گران ارزشی به دنبال سهامی هستند که قیمت آن در تابلوی بازار بورس، کمتر از ارزش ذاتی این سهم باشد. تئوری سرمایه‌گذاری این روش بیان می‌کند که قیمت چنین سهامی همواره به سوی ارزش واقعی خود سوق داشته و زمانی می‌توان آن را به قیمت منطقی به فروش رساند. در واقع تحلیل‌گران ارزش‌گرا معتقدند؛ در این حالت ریسک سرمایه‌گذاری آن‌ها بسیار کم و شرایط معاملاتی پایداری دارند. همان‌طور که مشاهده می‌کنید در این روش حد سود، رسیدن قیمت به ارزش ذاتی سهم می‌باشد و عموماً زمانی هم برای کسب این سود متصور نیستند.

اما در مورد حد زیان، این معامله‌گران به دلیل این‌که گمان می‌کنند؛ بر اساس شاخصه‌های بنیادی مهم در یک سهم ارزشمند سرمایه‌گذاری کرده‌اند، غالباً حد ضرر مشخصی برای خود تعیین نکرده و با کاهش احتمالی قیمت بر اساس مدیریت سرمایه و با خرید مجدد، میانگین قیمت ورود خود را کاهش می‌دهند تا، سهم در آینده به ارزش واقعی خود رسیده و علاوه بر جبران ضرر، سود مناسبی نیز کسب کنند.

یکی دیگر از روش‌های مهم در تحلیل بنیادی «سرمایه‌گذاری رشدی» است که شخص بر اساس پتانسیل و محاسبات سوددهی آتی سهم، سرمایه‌گذاری می‌کند. در معامله‌گری رشد محور، معمولاً حد ضرر بر اساس مدیریت سرمایه یا سایر روش‌های تحلیل تعیین شده و حد سود نیز بر اساس تخمین قیمت سهم در آینده می‌باشد.

نقاط خروج در روش تابلو خوانی

طی سال‌های اخیر در بازار سرمایه ایران، یک روش تحلیلی نوین تحت عنوان «تابلو خوانی»، تدوین و توسعه یافته است. به طور کلی، روش تابلو خوانی از تحلیل و بررسی اطلاعاتی نظیر روند حجم معاملات، تحرکات سهام‌داران عمده (حقوقی و حقیقی)، نوسانات قیمتی روزانه و…  بهره می‌برد که تمامی این موارد از صفحه مربوط به هر سهم در وب سایت رسمی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به آدرس www. tsetmc. com به صورت رایگان در دسترس و قابل استخراج می‌باشند. معامله‌گرانی که بر اساس روش تابلو خوانی به خرید و فروش سهام می‌پردازند؛ بر اساس وقایع و داده‌های آماری پیرامون سهم، تصمیم گیری نموده و نقاط ورود و خروج خود را مشخص می‌کنند.

همان طور که ملاحظه می‌کنیم؛ در این روش نیز تقریباً نمی‌توان حد سود و زیان مشخص و از پیش تعیین شده‌ای داشت زیرا، بر اساس وقایع جاری و روزانه بازار تصمیم گیری می‌شود. به طور مثال یکی از سیگنال‌های پرطرفدار در این روش، ورود و خروج پول هوشمند است. زمانی که شما در سطوح قیمتی پایین وارد موقعیت خرید شده باشید؛ پر واضح است که با مشاهده خروج پول هوشمند از سهم، حد سود شما فعال شده و پیش از کاهش قیمت‌ها باید اقدام به شناسایی سود کنید.

نواحی خروج تکنیکالی

پیروان تحلیل تکنیکال بر اساس معیار قیمت، نقطه خروج از معاملات را تعیین می‌کنند. با توجه به تعداد بالای افرادی که از تحلیل نموداری به منظور انجام معاملات خود در بازار مالی استفاده می‌کنند؛ بسیاری از سرمایه‌گذاران صرفاً حد سود و زیان قیمتی را می‌شناسند و معمولاً تمرکز اصلی مربیان معامله‌گری نیز بر آموزش این روش مدیریت معاملات است. در واقع استفاده از نمودار قیمت برای تعیین نقاط خروج به حدی مرسوم است که بعضاً معامله‌گرانی که از سایر روش‌های تحلیل استفاده می‌کنند نیز، برای تعیین حد سود و زیان خود از علم تکنیکال بهره می‌برند. تعیین حد سود و زیان بر اساس قیمت شامل روش‌های مختلفی می‌باشد که در ادامه به ذکر چند مورد از رایج ترین آن‌ها می‌پردازیم؛

• فواصل عددی مشخص نسبت به ناحیه ورود
• اعداد رند موجود در نمودار قیمت
• اندیکاتورها
• فیبوناچی بازگشتی
• سطوح حمایت و مقاومت
• خطوط روند
• الگوهای قیمتی

حد ضرر زمانی

ایجاد محدودیت معاملاتی بر اساس فیلتر زمان، یکی از روش‌های نوین خروج به موقع از بازار است که بیشتر با مدیریت سرمایه افراد مرتبط بوده و معمولاً برای حد زیان به کار برده می‌شود. حد ضرر زمانی بدین معنا است که لزومی برای باز بودن یک معامله خنثی یا زیان‌ده که هنوز حد سود یا زیان قیمتی خود را لمس نکرده و مدت زمان زیادی از ورود به آن گذشته است؛ وجود ندارد! به طور مثال ممکن است، یک موقعیت معاملاتی برای چندین ماه متوالی، نوسانات کوچکی در حوالی نقطه ورود داشته و عملاً جز اتلاف وقت و متحمل شدن هزینه معاملاتی، چیز دیگری نصیب معامله‌گر نشود. کاملاً مشخص است که ماندن در چنین معاملاتی کار عقلانی نبوده و باید سهام خود را به فروش برسانیم.

حد زیان زمانی تا حدودی بیان‌گر همان مفهوم هزینه‌های فرصتی در علوم اقتصادی است. در واقع هر دو این مفاهیم بر این نکته تأکید می‌کنند که در صورت اخذ تصمیمات غلط در سرمایه‌گذاری، باید پس از گذشت زمان معینی اقدام به خروج از معامله و جایگزینی دارایی‌ها نمود زیرا، هنگامی که سرمایه ما درگیر یک معامله زیان‌ده است؛ فرصت‌های پر سود زیادی در بازار وجود دارد که در صورت تعلل بیش از حد یکی پس از دیگری از دست می‌روند. به همین دلیل، بهتر است پیش از ورود به معامله، یک افق زمانی برای حداکثر مدت باز بودن موقعیت معاملاتی برای خود مشخص نموده و به آن پایبند باشیم؛ تا در صورت عدم صحت پیش بینی‌ها، هزینه فرصتی بیشتری را متقبل نشویم!

در مطالب آتی بلاگ آسان بورس برخی روش‌های مهم و مرسوم تعیین حد سود و زیان بر اساس تحلیل نموداری را بررسی خواهیم نمود.